Mówiąc o zapaleniu stawów, zazwyczaj mamy na myśli konkretne schorzenie, np. gościec, artretyzm, toczeń, chorobę Bechterewa, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, chorobę zwyrodnieniową czy reaktywne zapalenie stawów. Mimo różnego przebiegu i przyczyn, schorzenia obejmujące stawy wywołują zbliżone objawy i wymagają podobnego leczenia. Oczywiście istnieją dolegliwości charakterystyczne dla danej choroby, co ułatwia rozpoznanie i szczegółowe ukierunkowanie procesu terapeutycznego. Jednak niezależnie od diagnozy, u pacjentów cierpiących na zapalenie stawów objawy zawsze obejmują ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości.
Jak przebiega zapalenie stawów?
Powstanie stanu zapalnego w stawie może mieć bardzo zróżnicowaną etiologię – od urazów i przeciążeń układu ruchu, przez zakażenie drobnoustrojami (bakterie, wirusy, grzyby, a nawet pasożyty), aż po wadliwe funkcjonowanie układu odpornościowego i obciążenia genetyczne. Podłoże autoimmunologiczne wykazuje większość chorób reumatycznych, przy czym nadal nie ustalono pierwotnej przyczyny wywołującej autoagresję organizmu.
Proces zapalny rozpoczyna się zazwyczaj w błonie maziowej, która zaczyna powiększać się i uciskać przylegające elementy połączeń stawowych. Przerośnięta błona maziowa prowadzi do uszkodzenia chrząstek, więzadeł, ścięgien i wreszcie kości, co powoduje stopniową degenerację układu ruchu.
Zapalanie stawów może mieć ostry, podostry lub przewlekły charakter, a niektóre schorzenia (np. RZS, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa) zostają z człowiekiem na stałe. W przebiegu procesu zapalnego dochodzi do trwałego uszkodzenia stawów, czego konsekwencją może być poważne ograniczenie sprawności czy wręcz inwalidztwo. Rozmiar szkód zależy od tego, na jakim etapie rozpoznano zapalenie stawów – objawy są dość charakterystyczne, lecz można łatwo je przeoczyć lub zbagatelizować. Pacjenci często trafiają do specjalisty dopiero wówczas, gdy choroba zaczyna utrudniać im normalne funkcjonowanie w domu i pracy czy uprawianie sportu.
Zdarza się, że już młodzi ludzie mają problem z poruszaniem czy motoryką precyzyjną (pisanie, wiązanie sznurówek, naprawa urządzeń, używanie sztućców i narzędzi, itp.). Wczesne rozpoznanie zapalenia stawów na pewno utrudnia mit, jakoby reumatyzm był domeną osób dojrzałych i w podeszłym wieku – przykładowo na MIZS chorują dzieci do 16. roku życia, zaś zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (choroba Bechterewa) dotyka przeważnie młodych ludzi w wieku 17-35 lat.
Niestety u części chorych na zapalenie stawów objawy obejmują również inne narządy i układy. Nasilający się stan zapalny może zaatakować m.in. skórę, układ nerwowy, serce, nerki, płuca, oczy – mówimy wówczas o chorobie układowej tkanki łącznej. Zdarza się, że pacjenci leczeni na reumatyzm umierają wskutek zawału, choroby serc czy niewydolności nerek.
Objawy zapalenia stawów: ogólne, stawowe i układowe
Gorączka lub stany podgorączkowe, osłabienie, uczucie „rozbicia”, bóle mięśni, pogorszenie apetytu – zazwyczaj dolegliwości te towarzyszą przeziębieniu, grypie lub innej infekcji sezonu jesienno-zimowego. Jednak w taki sam sposób może ujawniać się zapalenie stawów – objawy początkowe są tak bardzo nieswoiste, że czasami mija kilka miesięcy od zachorowania do rozpoznania właściwego schorzenia. Tymczasem im wcześniej lekarz postawi diagnozę i zaplanuje odpowiednie leczenie, tym większe szanse na zahamowanie procesu degeneracji stawu oraz uniknięcie niepełnosprawności. Niestety przebiegu wielu chorób reumatycznych nie da się powstrzymać całkowicie – mimo wczesnego rozpoznania i stosowania leków pacjentowi nadal grozi inwalidztwo, choć znacznie później niż w przypadku braku podjęcia leczenia.
Zdarza się jednak, że pacjent od początku zauważa charakterystyczne objawy zapalenia stawów, tj.:
- ból stawów nasilający się w trakcie odpoczynku lub aktywności fizycznej,
- obrzęki wokół stawu
- zaczerwienienie i ocieplenie skóry w okolicy stawu
- poranne zesztywnienie stawów mijające po rozruszaniu
- wrażliwość stawu na dotyk/ucisk
- ograniczenie ruchomości w stawie
- pogorszenie motoryki
Wyżej wymienione zmiany mogą występować symetrycznie lub niesymetrycznie (czyli tylko po jednej stronie ciała) oraz obejmować zarówno pojedyncze stawy, jak i grupy stawów. Z czasem przewlekła choroba reumatyczna (szczególnie RZS) prowadzi do deformacji stawów, co utrudnia wykonywanie nawet zwykłych czynności, takich jak ubieranie się, pielęgnacja ciała czy spożywanie posiłków.
U pacjentów cierpiących na układowe zapalenie stawów objawy zależą od czasu trwania choroby i jej nasilenia. Chorzy na RZS stosunkowo często zgłaszają problem suchego oka oraz defekt kosmetyczny w postaci podskórnych guzków reumatoidalnych. Rzadziej dochodzi do ciężkich powikłań w zakresie układu krążenia, tj. miażdżycy, kardiomiopatii, zapalenia osierdzia czy uszkodzenia zastawek. Wskutek przewlekłego stanu zapalnego dochodzi również do zaburzeń hematologicznych, tj. anemii, powiększenia węzłów chłonnych, nadpłytkowości i chłoniaków.
Choroby stawów mogą zaatakować również nerwy, doprowadzając do zespołu cieśni nadgarstka, zaburzeń czucia, a nawet niedowładu kończyn. Zapalenie stawów w przebiegu tocznia wywołuje objawy zaburzeń psychicznych (zachowania psychotyczne, drgawki, a nawet upośledzenia umysłowego. Z kolei u pacjentów cierpiących na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa wskutek kostnienia klatki piersiowej dochodzi do zaburzeń oddychania.
W rzadkich przypadkach skutkiem reumatyzmu może być zapalenie naczyń, a w rezultacie niedokrwienie ważnych narządów. Układowe objawy zapalenia stawów występują również u dzieci chorych na MIZS – schorzeniu mogą towarzyszyć m.in. wysypka, zapalenie gałki ocznej, zapalenie osierdzia, przykurcze mięśni, zaburzenia wzrostu (przyspieszenie lub spowolnienie rozwoju kośćca). Ponadto przewlekłe choroby stawów sprzyjają zapaleniu płuc, uszkodzeniom nerek (także z powodu przyjmowanych leków) oraz osteoporozie.
Be First to Comment