Mówiąc o reumatyzmie, oczyma wyobraźni widzimy zgarbioną staruszkę z silnie wykręconymi palcami, która z trudem pokonuje kolejne kroki. Tymczasem niewiele osób zdaje sobie sprawę, że szczyt zachorowań na reumatoidalne zapalenie stawów przypada pomiędzy 30. a 50. rokiem życia – a więc sporo wcześniej niż w tzw. podeszłym wieku. Niestety, schorzenia reumatyczne nie omijają również nastolatków i małe dzieci, przy czym najczęściej chodzi o młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów występujące u osób do 16. roku życia. Jak przebiega reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci i po czym rozpoznać chorobę?
Dlaczego młodzi ludzie cierpią na RZS?
Objawy RZS, a więc poranne zesztywnienie, bóle i obrzęki stawów, ograniczenie sprawności, są również typowe dla choroby zwyrodnieniowej stawów. Oba schorzenia są ze sobą mylone, jednak na wystąpienie zmian zwyrodnieniowych mają wpływ m.in. wiek, nadmierne przeciążenia stawów, przebyte choroby. Tymczasem RZS ma podłoże autoimmunologiczne. Oznacza to, że wskutek niewyjaśnionego defektu układ odpornościowy rozpoznaje „wroga” w zdrowych komórkach, przez co doprowadza do ich zniszczenia. Wadliwe działanie komórek odpornościowych (leukocytów) w chorobach reumatycznych przejawia się niszczeniem tkanek budujących struktury stawowe. W rezultacie dochodzi do trwałego uszkodzenia stawu, czego konsekwencjami są ból i stopniowa utrata sprawności. Wiek nie odgrywa tu większej roli, choć do tej pory nie stwierdzono przyczyny odpowiedzialnej za nieprawidłowe działanie układu odpornościowego. Reumatoidalne zapalanie stawów u dzieci nie występuje często – u młodych ludzi początek choroby ma miejsce już po okresie dojrzewania. Jeśli schorzenie rozwinie się przez 16. rokiem życia, mówimy wówczas o młodzieńczym idiopatycznym zapaleniu stawów, w którym szczyt zachorowań przypada na 1-3 lata (MIZS nielicznostawowy) oraz 1-2 lata (MIZS układowy).
Jak rozpoznać reumatyzm u dzieci?
Choć „dziecięcy” reumatyzm wykazuje wiele cech wspólnych z „dorosłym”, istnieje zasadnicza różnica – podczas gdy RZS to jedno konkretne schorzenie, MIZS ma kilka różnych podtypów. Wyróżniamy:
- MIZS nielicznostawowe,
- MIZS wielostawowe,
- MIZS uogólnione,
- zapalenie stawów z zapaleniem przyczepów ścięgien,
- młodzieńcze łuszczycowe zapalenie stawów,
- MIZS niezróżnicowane.
Za wyjątkiem postaci uogólnionej, większość małych pacjentów stanowią dziewczynki – podobnie jak kobiety w RZS. Na szczęście reumatyzm u dzieci nie jest zbyt powszechny, według medycznych szacunków choruje 86 osób na 100 000 (dla porównania zachorowalność na RZS wynosi 1000/100 000. Leczenie schorzenia jest tym skuteczniejsze, im później doszło do zachorowania – łatwiej wyleczyć nastolatka niż dwuletniego malucha. Niemniej rokowania zależą od tego, na jakim etapie wykryto chorobę – wczesne wdrożenie odpowiedniej terapii jest niezmiernie ważne dla prawidłowego rozwoju układu ruchu i zachowania dobrej sprawności.
Rozpoznanie reumatyzmu u dzieci jest jednak trudne ze względu na zróżnicowane objawy, które na początku mogą przypominać grypę. Gorączka, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych i bóle mięśniowe łatwo przypisać sezonowej infekcji, zwłaszcza jeśli maluch został świeżo upieczonym uczniem przedszkola. Dopiero typowe symptomy reumatyczne, jak: poranne zesztywnienie stawów, ograniczenie ruchomości w miejscu połączeń stawowych, obrzęki i bóle stawów, mogą sugerować właściwą diagnozę. Młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci można rozpoznać także po zaburzeniach chodu – stan zapalny często obejmuje staw kolanowy, dlatego maluch może utykać. Ponadto w zależności od podtypu chorobie mogą towarzyszyć takie objawy jak: wysypka, zaburzenia oczne (zapalenie naczyniówki), problemy jelitowe, zmiany łuszczycowe na skórze i paznokciach.
Reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci – powikłania
Podobnie jak w przypadku „dorosłego” RZS, również dziecięca postać reumatyzmu może doprowadzić do trwałych uszkodzeń stawów i ciężkich powikłań w zakresie innych narządów. Wczesne wykrycie choroby pozwala uniknąć trwałej niepełnosprawności – nieleczone MIZS może zahamować lub przyspieszyć wzrost kończyn i tym samym spowodować utykanie dziecka. Niepowstrzymany rozwój reumatyzmu u dzieci może doprowadzić także do deformacji stawów, przykurczy mięśniowych, zaniku mięśni, osteoporozy. Każde z tych powikłań może skutkować problemami z poruszaniem oraz wykonywaniem codziennych czynności (trzymanie długopisu, wiązanie sznurówek, samodzielne jedzenie, itp.). W ciężkich przypadkach reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci może doprowadzić do problemów okulistycznych, a nawet do utraty wzroku. Zdarzają się również powikłania ogólnoustrojowe obejmujące uszkodzenia ważnych narządów wewnętrznych.
Be First to Comment