Często dzieje się tak, że jedno schorzenie wywołuje drugie. Miażdżyca prowadzi do zawału serca, nadciśnienie do udaru mózgu, a zapalenie mięśnia sercowego może być powikłaniem zwykłej grypy. Podobne zjawisko występuje przy reaktywnym zapaleniu stawów. Tym terminem określa się ostre zapalenie stawów spowodowane infekcją innej części organizmu – zazwyczaj układu pokarmowego, moczowo-płciowego lub oddechowego. Kto jest najbardziej narażony na zachorowanie i jak się przed nim ustrzec? W jaki sposób diagnozuje się i leczy reaktywne zapalenie stawów?
Czynniki poprzedzające zapalenie stawów
Ostre zapalenie stawów typu reaktywnego (odczynowego) jest następstwem innego schorzenia, a konkretnie infekcji zapoczątkowanej przez drobnoustroje, zwykle bakterie. Chorują zarówno mężczyźni, jak i kobiety, przy czym wśród przypadków wywołanych zakażeniem układu moczowo-płciowego znaczną przewagę stanowią mężczyźni w wieku 20-40 lat. Zapalanie stawów będące powikłaniem po infekcji przewodu pokarmowego dotyczą w równej mierze mężczyzn i kobiet. Oprócz płci specjaliści wyróżnili także czynnik genetyczny – obecność antygenu HLA-B27 aż o 50 razy zwiększa ryzyko powikłań stawowych w przebiegu infekcji.
Szacuje się, że choroba występuje u nie więcej niż 4% osób przechodzących zakażenie drobnoustrojami. Duży odsetek zachorowań notuje się w Afryce ze względu na epidemię AIDS. Niemniej reaktywne zapalenie stawów może być wywołane przez różne drobnoustroje, w tym bakterie z rodzaju:
- Shigella (szczególnie S. flexneri) – zakażenia układu pokarmowego
- Salmonella – zakażenia układu pokarmowego
- Yersinia – choroby odzwierzęce
- Campylobacter jejuni –zakażenia układu pokarmowego
- Chlamydia trachomatis – zakażenia układu moczowo-płciowego
- Ureaplasma urealyticum –infekcje układu moczowo-płciowego
- Escherichia coli – zakażenia układu pokarmowego
- Chlamydophila pneumoniae – infekcje układu oddechowego
Zapalenie stawów wywołane ww. drobnoustrojami przechodzi zwykle w ciągu 12 miesięcy, niemniej ze względu na zróżnicowany przebieg niełatwo je zdiagnozować.
Jakie badania wykonuje się w celu rozpoznania reaktywnego zapalenia stawów?
Pierwszym krokiem w postawieniu właściwej diagnozy jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego. Pacjent powinien opowiedzieć o wszystkich dolegliwościach – ważne są zarówno objawy typowo reumatyczne (ból i obrzęki stawów), jak i objawy ogólnoustrojowe (gorączka, osłabienie, złe samopoczucie). Rozpoznanie schorzenia ułatwiają również nieswoiste symptomy, np. wykwity skórne, wyraźne rogowacienie naskórka, bolesne nadżerki w jamie ustnej, zmiany na paznokciach, zapalenie spojówek, problemy z widzeniem. Lekarz podejrzewający reaktywne zapalenie stawów z pewnością zapyta również o niedawno przebyte infekcje (np. stany zapalne pochwy, zapalenie cewki moczowej, zatrucia pokarmowe).
Oczywiście wywiad lekarski to nie wszystko – konieczna jest dalsza, często kilkuetapowa diagnostyka. Najpierw wykonuje się badania laboratoryjne krwi i moczu. O ostrym zapaleniu stawów mogą świadczyć m.in. podwyższone OB i CRP, zwiększenie ilości leukocytów, wzrost ilości płytek krwi, niedokrwistość, czasami obecność ropy w moczu. Lekarz może również zlecić badanie płynu stawowego.
Ponieważ odczynowe zapalenie stawów powstaje wskutek zakażenia drobnoustrojami, ustalenie pierwotnej przyczyny może wymagać badań mikrobiologicznych: badań serologicznych i posiewu stolca w przypadku zakażeń układu pokarmowego lub badań moczu, próbki z cewki moczowej/pochwy oraz badań serologicznych w przypadku zakażeń układu moczowo-płciowego. Aby ocenić zakres i stopień zaawansowania zmian w stawach, wykonuje się również badania obrazowe tj. rezonans magnetyczny oraz RTG.
Jak przebiega leczenie odczynowego zapalenia stawów?
Choroba atakuje nie tylko stawy, ale również inne narządy, szczególnie skórę i oczy. Z tego względu leczenie przebiega dwutorowo – terapia powinna złagodzić objawy reumatyczne, a zarazem leczyć powikłania pozastawowe. Ostry stan zapalny stawów często wymaga przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych – niestety leki te nie są obojętne dla zdrowia i w niektórych przypadkach nie przynoszą pożądanej poprawy. Podobnie jak w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, dobre efekty przynosi terapia z zastosowaniem leków modyfikujących przebieg choroby.
U części pacjentów zachodzi konieczność podania iniekcji sterydowych – zwłaszcza jeśli stan zapalny obejmuje ścięgna i błonę naczyniową oka. Wykwity skórne i nadmierne rogowacenie naskórka wymagają leczenia dermatologicznego z użyciem maści i kremów. Reaktywne zapalenie stawów może również doprowadzić do powikłań kardiologicznych i neurologicznych, wówczas leczenie musi być odpowiednio dobrane do rodzaju i zaawansowania zmian.
Be First to Comment