Zapalenie kręgosłupa – objawy i leczenie ZZSK

Choroba Bechterewa, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to drugie (po RZS) najczęściej występujące schorzenie reumatyczne. Na początku nie daje charakterystycznych objawów, a od zachorowania do postawienia prawidłowej diagnozy może minąć nawet 5 lat i więcej. Przez ten czas dochodzi do stopniowego kostnienia elementów kręgosłupa (stawów, krążków międzykręgowych i więzadeł), a w konsekwencji do narastającego ograniczenia sprawności. Zapalenie kręgosłupa to mało wybredne schorzenie – może zaatakować w każdym wieku, choć szczyt zachorowań przypada na 17-35 rok życia. Czy można w porę rozpoznać ZZSK? I jak przebiega leczenie tej podstępnej choroby?

Kto może zachorować na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?

Choć choroba Bechterewa może wystąpić nawet u małych dzieci i seniorów, najczęściej jest diagnozowana tuż po okresie dojrzewania lub u młodych osób ok. 30 roku życia. W odróżnieniu do RZS, na tę odmianę reumatyzmu częściej cierpią mężczyźni niż kobiety. Do tej pory nie wynaleziono jednoznacznej przyczyny zapalenia kręgosłupa, choć lekarze wyodrębnili pewne czynniki, których połączenie sprzyja zachorowaniu. Są to:

• czynniki genetyczne – u ponad 90% chorych wykryto antygen leukocytarny HLA B27
• czynniki immunologiczne, tj. autoagresywna reakcja układu odpornościowego
• czynniki środowiskowe – częste zakażenia bakteryjne układu pokarmowego i moczowo-płciowego, palenie papierosów

Niemniej należy podkreślić, że występowanie antygenu HLA nie jest równoznaczne z zachorowaniem na zesztywniające zapalenie kręgosłupa. Dopiero nałożenie się kilku czynników (także nieznanych) zwiększa ryzyko zachorowania na ZZSK, dlatego dokładna etiologia tego schorzenia jest tak trudna do ustalenia.

Jak rozpoznać zapalenie kręgosłupa?

Początkowo choroba wywołuje głównie objawy nieswoiste, tj. złe samopoczucie i osłabienie. W natłoku codziennych zajęć można przeoczyć lub zbagatelizować te dolegliwości – zwłaszcza, że choroba częściej atakuje młodych ludzi, którzy zwykle nie zwracają większej uwagi na swój stan zdrowia. Z czasem zesztywniające zapalenie kręgosłupa daje o sobie znać w nocy lub wczesnym rankiem. Ból w okoli kości krzyżowej może wprawdzie wybudzać chorego ze snu, jednak mija po wstaniu z łóżka czy po krótkim „rozruszaniu” ciała. Charakterystyczny dla ZZSK jest ból mijający pod wpływem aktywności fizycznej – stąd większość chorych szybko zapomina o swoich dolegliwościach, nawet jeśli powtarzają się coraz częściej.

Kiedy można podejrzewać zapalenie kręgosłupa? Zgłoś swoje obawy lekarzowi, jeśli ból:

• umiejscowiony jest w dolnej części pleców i w okolicy bioder;
• promieniuje w dół, tj. do ud i kolan;
• wybudza Cię ze snu albo pojawia się wczesnym rankiem;
• przechodzi pod wpływem ruchu, ćwiczeń.

Wyżej wymienione cechy charakterystyczne bólu mogą sugerować ZZSK. Niestety jeśli zbagatelizujesz te objawy, choroba będzie postępować i zaatakować kolejne partie kręgosłupa.

Jak postępuje ZZSK?

Wskutek przewlekłego procesu zapalnego dochodzi do kumulowania się soli wapnia w stawach i więzadłach kręgosłupa oraz krążkach międzykręgowych. W rezultacie struktury te ulegają kostnieniu, co prowadzi do ich usztywnienia. Zmiany chorobowe postępują w górę, tj. od odcinka biodrowo-krzyżowego, przez piersiowy, aż po kręgosłup szyjny. W miarę rozwoju ZZSK chory stopniowo traci sprawność, przy czym nasilenie zesztywnienia może być różne – od łagodnego (zwykle u kobiet), przez średnie, aż po bardzo ciężkie.

Zaawansowane zapalenie kręgosłupa jest widoczne także dla osób postronnych. Chory przyjmuje charakterystyczną postawę „narciarza” – ma przygarbiony tułów (kifoza piersiowa, lordoza szyjna) i nie może się wyprostować. Z biegiem czasu dochodzi do coraz większych trudności z poruszaniem głową, nogami i klatką piersiową. Chory powoli staje się niepełnosprawny, ponadto jego samopoczucie pogarszają typowe objawy stanu zapalnego, tj. gorączka, osłabienie, brak apetytu.

Nieskuteczne leczenie zesztywniającego zapalenia kręgosłupa może doprowadzić do dalszych powikłań, m.in. uszkodzenia rdzenia kręgowego, problemów z oddychaniem. Niestety stan zapalny może zaatakować także inne narządy, najczęściej oczy, płuca, serca i nerki.

Na czym polega leczenie zapalenia kręgosłupa?

Po rozpoznaniu prawidłowej diagnozy leczenie ZZSK rozpoczyna się od dobrania właściwych leków – najczęściej niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które łagodzą dolegliwości (ból, poranne zesztywnienie) oraz powstrzymują stan zapalny. Oprócz NLPZ stosuje się leki obniżające napięcie mięśniowe. W razie gdy standardowa terapia okazuje się niewystarczająca, lekarz może zadecydować o zastosowaniu leków biologicznych, które przynoszą szybką poprawę i zmniejszają zesztywnienie.

Ponieważ objawy choroby ustępują wskutek aktywności fizycznej, leczenie zapalenia kręgosłupa wymaga rehabilitacji ruchowej – codzienne wykonywanie ćwiczeń pomaga w walce z bólem i opóźnia proces kostnienia. Aktywni pacjenci dłużej zachowują sprawność i lepiej reagują na leczenie farmakologiczne. Ponadto lekarze zalecają spanie bez poduszki na bardzo twardym materacu, który wymusza przyjęcie wyprostowanej pozycji podczas snu.