Choć choroba zwyrodnieniowa stawów na ogół jest diagnozowana dopiero po 40. roku życia, może zaatakować również młodsze osoby. W jaki sposób dochodzi do zachorowania? To zależy – pierwotne zmiany zwyrodnieniowe nie mają konkretnej przyczyny, natomiast wtórne mogą być wynikiem urazu, wadliwej budowy stawu, chorób przewlekłych i ogólnoustrojowych lub innej postaci reumatyzmu (np. RZS). Istotą schorzenia jest stopniowe zużywanie się chrząstki stawowej, co prowadzi do odsłonięcia przylegających do siebie nasad kości i ocierania ich o siebie. Wzajemne tarcie kości powoduje ból, a uszkodzony staw coraz bardziej utrudnia poruszanie, aż do poważnej niepełnosprawności. To, jak bardzo zwyrodnienie stawów wpłynie na życie chorego, zależy m.in. od momentu rozpoznania choroby oraz zaangażowania samego pacjenta.
Czy chorobę zwyrodnieniową stawów można wyleczyć?
Niestety na wzór innych postaci reumatyzmu (RZS, zesztywniające zapalenie stawów, toczeń), choroba zwyrodnieniowa przechodzi w stan przewlekły i nieuleczalny. Mimo szerokiej wiedzy na temat tego schorzenia oraz wdrożenia wieloelementowej terapii skojarzonej, nie można ani cofnąć powstałych zmian, ani doprowadzić do całkowitego wyleczenia pacjenta. W zaawansowanych przypadkach, gdy zwyrodnienie stawów odbiera sprawność, można poprawić jakość życia chorego przez zabiegi chirurgiczne, zwłaszcza polegające na przeszczepie stawów. Jednak zanim choroba będzie wymagała operacji, można skutecznie spowolnić degenerację chrząstki za pomocą leków, akcesoriów odciążających stawy oraz zabiegów rehabilitacyjnych.
Jakie dolegliwości wywołuje zwyrodnienie stawów?
Pierwszym skutkiem choroby zwyrodnieniowej jest ból, zwykle ograniczający się tylko do uszkodzonego stawu. Dolegliwości są szczególnie odczuwalne podczas ruchu i wieczorami, natomiast ustępują pod wpływem odpoczynku. Charakterystycznym przejawem degeneracji stawów jest zesztywnienie, pojawiające się rano oraz w ciągu dnia po dłuższym trwaniu w bezruchu. Objawem, który łatwo zbagatelizować, jest trzeszczenie w kościach słyszalne np. podczas wchodzenia po schodach czy biegania.
Zwyrodnienie stawów prowadzi również do powstania widocznych zgrubień i deformacji wynikających ze zmiany nachylenia kąta ustawienia kości, a także obecności narośli kostnych i wysięków. Jednak najpoważniejszą zmianą w życiu chorego jest postępujące pogarszanie sprawności. W przebiegu choroby dochodzi do ograniczenia ruchomości w stawie, wskutek czego powstaje problem z ugięciem nogi w kolanie czy wyprostowaniem dłoni w nadgarstku. Ponadto zdarza się, że staw zostaje zablokowany w jednej pozycji przez odłamek chrząstki lub osteofit (wyrośl kostną).
Kto może zachorować na zwyrodnienie stawów?
Szczyt zachorowań przypada u kobiet po 60. roku życia, jednak schorzenie występuje także u mężczyzn i osób w znacznie młodszym wieku. Co ciekawe, chorobie sprzyja zarówno niska masa ciała, jak i otyłość. Zachorować mogą zarówno osoby prowadzące „leniwy” tryb życia, jak i sumiennie przestrzegające codziennego treningu. Zwyrodnienie stawów może postępować u pracowników fizycznych, jak i u osób pracujących długotrwale przy komputerze.
Czasami pacjent nie ma żadnego wpływu na rozwój choroby – mówimy wtedy o pierwotnym lub idiopatycznym zwyrodnieniu stawów. Choć dokładne przyczyny nie są znane, lekarze wymieniają czynniki sprzyjające, takie jak: obciążenia genetyczne, wady w budowie stawu, zaburzenia hormonalne, słabe ukrwienie stawu, dojrzały wiek, płeć żeńska, długotrwałe przeciążenia układu ruchu, słabo rozwinięte mięśnie, nadmierna gęstość kości, niedożywienie.
Zwyrodnienie stawów u starszych osób może wynikać z naturalnego zużywania się chrząstki, przyspieszonego przez prowadzony tryb życia (wyczynowe uprawianie sportów, otyłość, ciężka praca fizyczna).
Nierzadko mamy też do czynienia z wtórną postacią choroby zwyrodnieniowej, gdzie można łatwo określić przyczynę – zazwyczaj inne schorzenie (reumatyczne lub ogólnoustrojowe), przebyte kontuzje i urazy, wady anatomiczne stawu.
Jak zapobiec chorobie zwyrodnieniowej?
Do zwyrodnienia stawów może dojść bez żadnej „winy” pacjenta – wszak nikt nie wybiera sobie płci, kodu genetycznego, wad anatomicznych czy innych chorób. Niemniej każdy z nas powinien wziąć sobie do serca profilaktykę zdrowych stawów, którym nie służy zarówno siedzący tryb życia, jak i zbyt intensywne uprawianie sportów.
Aby przeciwdziałać chorobie zwyrodnieniowej warto zadbać o umiarkowaną aktywność fizyczną – dobre dla stawów będą codzienne spacery, regularne ćwiczenia dostosowane do możliwości organizmu, jazda na rowerze, pływanie kraulem. Podejmując się uprawiania sporu, warto zapobiegać kontuzjom i urazom – bardzo ważne jest przeprowadzenie rozgrzewki oraz unikanie przetrenowania.
Osoby otyłe powinny zrzucić wagę, zaś nadmiernie szczupłe muszą popracować nad wzmocnieniem mięśni. Duży wpływ na zwyrodnienie stawów ma również codzienna praca, która może narazić stawy na długotrwałe przeciążenia – aby zapobiec chorobie warto nosić specjalne wkładki i obuwie amortyzujące, stabilizatory stawów, ochraniacze na kolana. Osoby pracujące stale w jednej pozycji powinny robić częste przerwy na rozruszanie oraz zadbać o dostosowanie swojego stanowiska pracy do prawidłowej pozycji ciała.
Be First to Comment