Zapalenie stawów może mieć różne oblicza. Dzieci i młodzież cierpią na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS), u dorosłych zwykle diagnozuje się chorobę zwyrodnieniową oraz reumatoidalne zapalenie stawów. Często występującym schorzeniem reumatycznym jest również zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Do innych spondyloartropatii (zapalenie stawów z zajęciem kręgosłupa) zalicza się m.in. reaktywne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów oraz zapalenie stawów w przebiegu schorzeń jelit. Ból, obrzęk, ograniczenie sprawności oraz inne objawy zapalenia stawów towarzyszą również chorym na artretyzm (dnę moczanowaą) oraz toczeń rumieniowaty układowy. Niestety lista chorób reumatycznych jest znacznie pokaźniejsza – obejmuje ponad 100 różnych jednostek chorobowych. Jednak niezależnie od tego, co wywołało zapalenie stawów, leczenie powinno przebiegać kompleksowo. Jakie metody terapeutyczne wykorzystuje się w leczeniu reumatyzmu?
Farmakologiczne leczenie zapalenia stawów – jakie leki dla chorych na reumatyzm?
W leczeniu chorób atakujących stawy pomaga przede wszystkim farmakologia – leki uśmierzają ból, likwidują obrzęki, przywracają ruchomość w stawie, zapobiegają rozprzestrzenianiu się stanu zapalnego na inne narządy. W przypadku schorzeń przewlekłych (RZS, MIZS, ZZSK) najważniejsze jest przyjmowanie klasycznych leków modyfikujących przebieg choroby (sole złota, leki przeciwmalaryczne, cyklosporyna, metotreksat). Środki te opóźniają proces degeneracji stawów, dzięki czemu chory zachowuje sprawne ciało na dłużej.
Ponieważ LMPCh zaczynają działać dopiero po 1-6 miesiącach kuracji, przez ten czas lekarze skupiają się na łagodzeniu objawów, jakie wywołuje zapalenie stawów. Leczenie polega wówczas na przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz glikokortykosteroidów – te ostatnie można podawać także w formie bezpośrednich iniekcji dostawowych. Preparaty z obu grup zmniejszają stan zapalny, a tym samym uśmierzają ból, likwidują opuchliznę i poprawiają fizyczne funkcjonowanie pacjenta. Niestety osoby je przyjmujące są narażone na liczne skutki uboczne, dlatego NLPZ i GSK stosowane są tylko na początku lub w razie zaostrzenia objawów.
W ciężkich przypadkach leczenie zapalenia stawów wzbogaca się o nowoczesne leki biologiczne, które nie tylko łagodzą dolegliwości reumatyczne, ale również powstrzymują progresję uszkodzeń stawów. Ze względu na silne działanie immunosupresyjne wprowadza się je do dopiero wówczas, gdy inne leki nie poradziły sobie z objawami i doszło do nawrotu choroby. W celu zwiększenia efektywności leczenia przeprowadza się terapią skojarzoną z połączeniem leków biologicznych oraz leków modyfikujących przebieg choroby (zazwyczaj metotreksatu).
Niemniej nie wszystkie wyżej wymienione preparaty podaje się każdemu choremu na zapalenie stawów, leczenie zależy m.in. od rodzaju schorzenia, nasilenia objawów oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Przykładowo, leki biologiczne podaje się tylko w poważnych przypadkach ze względu na wysokie koszty kuracji, zaś leki z grupy NLPZ trzeba dawkować wyjątkowo ostrożnie z uwagi na liczne przeciwwskazania i skutki uboczne.
Zapalenie stawów – leczenie przez ćwiczenia i zabiegi rehabilitacyjne
Przewlekły stan zapalny powoduje ograniczenie ruchomości zajętego stawu oraz postępujące pogorszenie sprawności. Tutaj same leki nie wystarczą – aby pacjent zachował samodzielność na dłużej, powinien czynnie zaangażować się w proces leczenia. Codzienne ćwiczenia zapewniają bardzo dobre efekty w leczeniu zapalenia stawów. Choć na początku ruch może sprawiać ból, w dłuższej perspektywie pomaga w odżywianiu chrząstki stawowej i niweluje tarcie pomiędzy strukturami stawowymi. Sumiennie wykonywana gimnastyka zapobiega przykurczom mięśni, wzmacnia cały układ ruchu, likwiduje poranne zesztywnienie, zwiększa ruchomość w stawie. Warto wziąć pod uwagę, że w niektórych schorzeniach reumatycznych (np. ZZSK) odpoczynek paradoksalnie nasila dolegliwości, zaś aktywność fizyczna je likwiduje. Oczywiście gimnastyka nie może być zbyt forsowna, dlatego to rehabilitant powinien dobrać ćwiczenia i pokazać pacjentowi, jak wykonywać je w domu.
Oprócz kinezyterapii (leczenie ruchem) leczenie zapalenia stawów można wspomóc za pomocą rozmaitych zabiegów fizjoterapeutycznych, takich jak:
- masaż klasyczny i wodny
- balneoterapia: leczenie z zastosowaniem wód leczniczych, borowiny i gazów
- termoterapia: leczenie ciepłem lub zimnem (krioterapia)
- diatermia: leczenie prądem o niskim natężeniu
- magnetoterapia: leczenie polem magnetycznym
- laseroterapia: leczenie z zastosowaniem lasera medycznego
- kinesiotaping: leczenie za pomocą specjalnych plastrów i taśm
Aby wymienione wyżej metody pomogły na zapalenie stawów, leczenie powinno być zalecone przez specjalistę (reumatologa lub ortopedę) oraz dobrane indywidualnie do pacjenta.
Co jeszcze może pomóc choremu na zapalenie stawów?
Osoby chore na przewlekłe zapalenie stawów często mają dość długotrwałego przyjmowania leków, w związku z czym szukają alternatywnych metod leczenia. Upatrują nadziei w mniej lub bardziej kontrowersyjnych zabiegach – od akupunktury i akupresury, przez specjalne diety, aż po hirudoterapię (leczenie pijawkami). Takie postępowanie może wyrządzić pacjentowi wiele szkód. Przede wszystkim daje fałszywą nadzieję na całkowite wyleczenie (zapalenie stawów często ma charakter przewlekły) i opóźnia wdrożenie specjalistycznej terapii. Tylko właściwie dobrane leki oraz rehabilitacja są w stanie zahamować postęp choroby, poprawić sprawność pacjenta oraz zapobiec poważnym powikłaniom ogólnoustrojowym.
Niemniej pacjent może również samodzielnie łagodzić zapalenie stawów – leczenie domowe polega m.in. na przestrzeganiu zdrowej diety bogatej w witaminy i minerały, utrzymywaniu prawidłowej wagi, odciążaniu stawów (za pomocą lasek, kul, specjalnych opasek i stabilizatorów). Na obrzęki można stosować zimne okłady, maści i żele, zaś wysokiej jakości materac medyczny pomaga zapobiegać deformacjom (zwłaszcza przy ZZSK) i porannemu zesztywnieniu.
Be First to Comment