Mimo nieustannego rozwoju medycyny choroby reumatyczne wciąż stanowią nierozwiązaną zagadkę dla naukowców i specjalistów reumatologów. Choć wiele z nich ma podłoże autoimmunologiczne, trudno określić pierwotną przyczynę wystąpienia stanu zapalnego. Zróżnicowane (i często podobne) objawy utrudniają rozpoznanie choroby, co niestety opóźnia wprowadzenie optymalnego sposobu leczenia. Najczęściej badania diagnostyczne skupiają się na najbardziej rozpowszechnionym schorzeniu reumatycznym – RZS. Jednak zdarza się, że mimo wystąpienia ewidentnych cech tej choroby, wyniki badań nie są jednoznaczne i wskazują na seronegatywne zapalenie stawów. Co to takiego?
Czym charakteryzuje się zapalanie stawów?
Pod pojęciem „zapalenie stawów” kryją się zróżnicowane schorzenia reumatyczne – RZS, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalanie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa itp. Różnią się przebiegiem i powikłaniami, jednak wykazują wiele podobieństw. Chory zazwyczaj skarży się na dolegliwości ogólne (gorączkę, osłabienie siły mięśni, przewlekłe zmęczenie) oraz typowe objawy wskazujące na stan zapalny stawów – ból, sztywność poranną, opuchliznę, ograniczenie ruchomości stawu. Skóra w okolicach zajętego stawu może być cieplejsza i lekko zaczerwieniona. W zależności od schorzenia, zmiany mogą występować symetrycznie (tj. po obu stronach ciała) lub jednostronnie. Stan zapalny może zaatakować jedynie niewielkie stawy (np. palców rąk, nadgarstków), skupiać się na kręgosłupie, lub z czasem zająć także duże stawy kończyn (barkowe, biodrowe, kolanowe). W ciężkich przypadkach zapalenie stawów może przerodzić się w chorobę całego ustroju – zmiany reumatyczne mogą spowodować m.in. problemy ze wzrokiem, osteoporozę, uszkodzenie nerek, zapalenie płuc, choroby serca. Najbardziej niebezpiecznym powikłaniem chorób reumatycznych jest miażdżyca, wskutek której może dojść do przedwczesnego zgonu z powodu zawału serca.
Przyczyny zapalenia stawów
Do zapalenia stawów mogą doprowadzić drobnoustroje – bakterie i wirusy, które pierwotnie zapoczątkowały inne schorzenie (np. infekcję układu oddechowego, infekcję układu moczowego, zapalenie szpiku, zapalenie wątroby typu B i C, ospę wietrzną, HIV, świnkę). Mówimy wówczas o wtórnym zapaleniu stawów, czyli będącym powikłaniem innej choroby. Niemniej większość schorzeń reumatycznych ma nieznane (idiopatyczne) pochodzenie – wtedy stan zapalny jest efektem nieprawidłowego działania układu odpornościowego, który wskutek niewyjaśnionych bodźców niszczy własne komórki. Do stopniowego uszkodzenia struktur stawowych doprowadzają leukocyty, które traktują zdrową tkankę jak obcy patogen. Niestety jak dotąd nie potwierdzono czynnika odpowiedzialnego za niszczące działanie układu odpornościowego.
Co to jest seronegatywne zapalenie stawów?
Z tym zjawiskiem mają do czynienia pacjenci z objawami RZS, u których wyniki badań nie potwierdziły wstępnego rozpoznania. Otóż diagnostyka RZS polega między innymi na zbadaniu obecności przeciwciał antycytrulinowych (ACPA) oraz czynnika reumatoidalnego (RF) w surowicy chorego. Przeciwciała ACPA wykrywane są jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów i już w trakcie postępującego zapalenia stawów, z kolei czynnik reumatoidalny z reguły jest charakterystyczny dla już rozwijającej się choroby.
Tymczasem u niektórych pacjentów z przebiegiem podobnym do RZS badania krwi nie potwierdzają obecności przeciwciał ACPA i RF – stwierdza się wówczas tzw. seronegatywne zapalenie stawów. Otrzymanie takich wyników sugeruje dalszą diagnostykę pod kątem innych schorzeń reumatycznych, np. reaktywnego zapalenia stawów, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, łuszczycowego zapalania stawów czy choroby stawów wynikającej z zapalenia jelita cienkiego (enteropatii). W tej sytuacji przeprowadza się diagnostykę różnicową, która polega na wykonywaniu zróżnicowanych badań w celu stopniowego wykluczenia najmniej prawdopodobnych możliwości. W rozpoznaniu właściwej choroby bierze się pod uwagę specjalne kryteria reumatologiczne ASAS oraz objawy przedmiotowe potwierdzone przez specjalistę reumatologa.
Be First to Comment