Podobnie jak reumatoidalne zapalenie stawów, również gorączka reumatyczna należy do grupy schorzeń autoimmunologicznych. Co to znaczy? Otóż za rozwój choroby odpowiada… układ odpornościowy, którego zadaniem jest zwalczanie czynników chorobotwórczych (bakterii, wirusów, grzybów, itp.). Zdarza się jednak, że komórki odpornościowe traktują własną tkankę jak intruza, w efekcie czego wywołują stan zapalny i niszczą zdrowe komórki. Jednak o ile w przypadku RZS przyczyny takiego działania nie są do końca jasne, o tyle gorączka reumatyczna ma dość znanego winowajcę. Za wprowadzenie układu immunologicznego w błąd odpowiadają paciorkowce z grupy A – dlatego też choroba stawów dotyka osoby, które niedawno przebyły anginę, różę, zapalenie migdałów czy szkarlatynę. Jakie są objawy gorączki reumatycznej, na czym polega leczenie i jak wygląda rokowanie?
Rozpoznanie gorączki reumatycznej według kryteriów Jonesa
Gorączka reumatyczna jest powikłaniem po przebytym zakażeniu paciorkowcem z grupy A (angina, płonica) – pierwsze objawy występują po ok. 3 tygodniach od wyleczenia infekcji. Dolegliwości mogą trwać nawet dwa miesiące, po czym nagle ustępują. Niestety po okresie remisji (który może trwać nawet kilka lat) dochodzi do kolejnego rzutu choroby. W tym miejscu należy podkreślić, że w fazie pozornie utajonej choroba „opuszcza” stawy i zajmuje serce – wskutek tego zjawiska gorączka reumatyczna stanowi najczęstszą przyczynę nabytych wad serca.
Podstawowe objawy choroby są podobne jak przy RZS – ból stawu utrzymuje się przez kilka-kilkanaście dni, po czym stan zapalny przechodzi na inny staw. Dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć gorączka, guzki podskórne oraz rumień obrączkowaty (zaczerwienienie w formie pierścienia). W odróżnieniu od RZS gorączka reumatyczna nie powoduje trwałego uszkodzenia czy deformacji stawów, dlatego na zdjęciach rentgenowskich zazwyczaj nie widać żadnych zmian. Niestety choroba ma niszczący wpływ na serce – charakterystyczną cechą gorączki są guzki Aschoffa, czyli nacieki komórek zapalnych z umiejscowionym w środku fragmentem martwej tkanki.
Diagnostyka gorączki reumatycznej opiera się na tzw. dużych i małych kryteriach Jonesa. Chorobę stwierdza się wówczas, gdy spełnia jednocześnie dwa duże kryteria lub jedno duże i dwa małe.
KRYTERIA JONESA
duże:
- bóle stawów o zmiennej lokalizacji (tzw. wędrujące zapalenie stawów)
- zapalenie serca
- guzki podskórne Meyneta
- rumień obrączkowaty
- pląsawica Sydenhama (nieskoordynowane ruchy, nadpobudliwość, zaburzenia emocjonalne)
małe:
- gorączka
- bóle stawowe
- wyniki laboratoryjne wskazujące na stan zapalny (podwyższone OB lub CRP)
- wydłużony odstęp PQ w EKG
Przypisanie objawów gorączce reumatycznej ułatwiają również fakt przebytego zakażenia paciorkowcami oraz wystąpienie wcześniejszych rzutów choroby.
Jak przebiega leczenie gorączki reumatycznej?
Leczenie gorączki reumatycznej wymaga wszechstronnego podejścia. O ile stan zapalny nie objął serca, terapia skupia się na usunięciu paciorkowca z górnego odcinka dróg oddechowych za pomocą antybiotyków (penicylina, antybiotyki makrolidowe, cefalosporyny). Jeśli chorobie towarzyszy pląsawica, stan pacjenta może wymagać podania leków uspokajających. Gdy doszło do zajęcia serca, konieczne jest leczenie szpitalne z zastosowaniem kwasu acetylosalicylowego. Przy bardzo nasilonych objawach podaje się steroidowe leki przeciwzapalne. W zaawansowanych przypadkach choroby, gdy doszło do uszkodzenia zastawki aortalnej, przeprowadza się operację kardiochirurgiczną.
Powikłania po gorączce reumatycznej
Uszkodzenie serca wskutek gorączki reumatycznej dotyczy aż 50% chorych – u drugiej połowy choroba może mieć łagodny przebieg. Niemniej każdy kolejny rzut gorączki może doprowadzić do wystąpienia skutków ubocznych w obrębie serca, takich jak: zapalenie wsierdzia lub osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, wady zastawki mitralnej lub aortalnej. Trwałe zmiany wymagają wówczas leczenia kardiochirurgicznego. Uszkodzeń serca można uniknąć, o ile dojdzie do wczesnego zdiagnozowania objawów i chory zostanie niezwłocznie poddany leczeniu antybiotykami.
Be First to Comment