Gdyby nie stawy, szkielet byłby sztywną konstrukcją bez zdolności do poruszania i wykonywania precyzyjnych czynności. Ich rola w układzie ruchu jest tak oczywista, że w zasadzie na co dzień nie poświęcasz im zbyt wiele uwagi – chyba, że w kontekście choroby czy urazu. Dopiero gdy dają o sobie znać bólem, porannym zesztywnieniem czy osłabieniem motoryki, zaczynasz dostrzegać, jak bardzo są Ci potrzebne. Dlatego ten wpis poświęcimy budowie stawu, a konkretnie jego podstawowemu elementowi. Co to jest chrząstka stawowa i jakie pełni zadanie w układzie ruchu?
Czym jest chrząstka stawowa?
Staw łączy dwie kości ze sobą, lecz nie na zasadzie trwałego zespolenia, ale ruchomego „zawiasu”. Sprawia, że możesz machać rękami, wchodzić po schodach, kręcić biodrami, wzruszać ramionami, zginać palcami i wykonywać setki innych czynności. Choć składa się z różnych (i równie ważnych) struktur, na szczególną uwagę zasługuje chrząstka stawowa.
To twarda i sprężysta odmiana tkanki łącznej, która bezpośrednio przylega do końcowej części kości objętej przez torebkę stawową (tzw. powierzchnia stawowa). Chrząstka odgradza kości od siebie, co zapobiega ich ścieraniu. Gdyby jej nie było, kości ocierałyby się o siebie i każdy ruch sprawiałby duży ból.
Tkanka, z której zbudowana jest chrząstka stawowa, należy do bardzo sprężystych. Dzięki temu dobrze znosi duże obciążenia powstałe wskutek podnoszenia ciężarów, uprawiania sportu (biegi, fitness, kulturystyka) czy pracy fizycznej. W rezultacie świetnie amortyzuje wstrząsy i chroni kości przed uszkodzeniami. Jednocześnie ze względu na znaczną twardość jest wysoce odporna na ścieranie, w przeciwieństwie do kości. Ale czy to oznacza, że chrząstka stawowa jest niezniszczalna? Niestety, nie.
Dlaczego chrząstka stawowa się zużywa?
Każda komórka, tkanka czy organ ulega starzeniu. Nie inaczej jest z chrząstką stawową – mimo wytrzymałości ulega stopniowemu zużyciu. Proces ten zachodzi szybciej, jeśli stawy narażone są na silne przeciążenia, np. wskutek wyczynowego uprawiania sportu. Mikrourazy i nadmierna eksploatacja narządu ruchu przyspieszają degradację chrząstki stawowej, która z czasem staje się coraz cieńsza. W krytycznych przypadkach dochodzi do miejscowego zaniku tkanki chrzęstnej, co w rezultacie powoduje odsłonięcie kości.
A oto czynniki przyspieszające naturalne zużywanie chrząstki:
- złe nawyki podczas uprawiania sportu (brak rozgrzewki, zbyt intensywne treningi)
- otyłość
- długotrwałe spędzanie czasu w jednej pozycji (np. przed komputerem)
- kontuzje stawów
- urazy więzadeł i ścięgien
- choroby metaboliczne
- infekcje wirusowe
- neuropatia
- wady w budowie stawu
- czynniki genetyczne
Chrząstka stawowa może ulec uszkodzeniu także podczas… leczenia bólu stawów, a konkretnie na skutek nieprawidłowo wykonanej iniekcji dostawowej.
Czy chrząstka stawowa może się zregenerować?
Chrząstkę stawową otacza błona (tzw. ochrzęstna), która odpowiada za dostarczanie składników odżywczych do tkanki chrzęstnej i jej regenerację. Niestety z wiekiem ochrzęstna zanika, przez co chrząstka traci zdolność do odbudowy. Do pewnego stopnia można wspomóc ten proces za pomocą leków zawierających m.in. siarczan glukozaminy, kwas hialuronowy, chodroitynę, piskledynę. Ponadto pacjentom z uszkodzoną chrząstką zaleca się także stosowanie naturalnych wyciągów z imbiru i chrząstki rekina.
Równolegle z leczeniem farmakologicznym warto korzystać z zabiegów fizjoterapeutycznych i rehabilitacji – czasami potrzebne jest zaopatrzenie ortopedyczne. W łagodnych przypadkach pacjent może pomóc sobie sam – wystarczy zrzucić nadwagę i przekonać się do umiarkowanej aktywności fizycznej.
W zaawansowanym stadium chrząstka stawowa nie jest w stanie zregenerować się sama. Głębokie pęknięcia i odkrycie kości wymagają już leczenia operacyjnego. W zależności od rozległości uszkodzeń wykonuje się zabiegi rewitalizujące oraz rekonstrukcje z zastosowaniem komórek macierzystych szpiku lub chondrocytów wyhodowanych w warunkach in vitro.
Be First to Comment