Dieta w RZS – co jeść na bolące stawy?

Słowa Hipokratesa „Niech jedzenie będzie lekarstwem” jak najbardziej można potraktować dosłownie. Na przestrzeni wieków medycyna nieraz udowodniła, że pożywienie ma istotny wpływ zarówno na rozwój chorób, jak i proces zdrowienia. O ile jednak większość ludzi zdaje sobie sprawę z negatywnego oddziaływania tłuszczów zwierzęcych na układ krążenia, o tyle wciąż zbyt mało wiemy na temat  wpływu jedzenia w schorzeniach reumatycznych. A przecież reumatoidalne zapalenie stawów daje nam się we znaki nie mniej niż miażdżyca, w związku z czym (jak każde schorzenie przewlekłe) wymaga holistycznego podejścia, także w zakresie odżywiania. Jak powinna wygląda dieta w RZS? Jaki wpływ na stan chorego ma jedzenie?

Dlaczego odpowiednia dieta jak ważna w reumatyzmie?

Wpływ odżywiania na RZS jest znacznie szerszy niż do niedawna przypuszczano. W 2013 roku odkryto szczególne znaczenie bakterii jelitowych Prevotella copri, charakterystycznych dla osób cierpiących na reumatyzm (u zdrowych występują znacznie rzadziej). Według badań bakterie te mogą być odpowiedzialne za rozwój stanu zapalnego. Ale jaki związek mają jelita ze stawami? Otóż mikroflora jelitowa bierze czynny udział w budowaniu odporności człowieka, tymczasem RZS należy do schorzeń autoimmunologicznych. Oznacza to, że za rozwój choroby odpowiada właśnie układ odpornościowy, który rozpoznaje „wroga” w zdrowych komórkach i niszczy je, podobnie jak zwalcza infekcje bakteryjne czy wirusowe. Znamiennym jest, że chorzy na RZS cierpią na dolegliwości jelitowe – niestrawność, biegunki na przemian z zaparciami, owrzodzenia śluzówki. Wpływ mikroflory jelitowej na stan chorego wydaje się więc oczywisty, dlatego dieta w RZS powinna „wyciszać” układ immunologiczny oraz zmniejszać stan zapalny (aktywizowany właśnie przez komórki odpornościowe).

Jakich produktów unikać przy RZS?

Według badań przeprowadzonych w 1989 roku pewne produkty żywnościowe mogą wzmagać dolegliwości u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Przede wszystkich chodzi o żywność o działaniu prozapalnym, zawierającą tłuszcze utwardzone trans, wysoko przetworzone węglowodany, histaminę oraz zbyt duże ilości kwasu omega-6.

Właściwe odżywianie przy RZS polega na ograniczeniu takich produktów jak: wędliny, tłuste mięso, nabiał (zwłaszcza sery żółte i pleśniowe), pasztety. Należy uważać także na oleje roślinne o dużej zawartości kwasu omega-6, tj. olej słonecznikowy, ryżowy, sojowy. Z kolei niekorzystne tłuszcze trans ukrywają się w fast foodach, daniach instant, słodyczach i chipsach. Kondycję chorych na RZS pogarszają także sól, herbata, kawa, alkohol i czekolada. Niestety, wskazane jest wyeliminowanie także zdrowych produktów, takich jak: cytrusy, papryka, pomidory, bakłażany.

Patrząc na listę „zakazanej” żywności, dieta przy RZS może wydawać się bardzo uboga. Niemniej dobry posiłek to jedynie chwila przyjemności, a jego skutki chory może odczuwać znacznie dłużej – przeprowadzono wiele badań, według których właśnie wyżej wymienione produkty powodują nasilenie objawów reumatyzmu nawet u 1/3 chorych.

Najlepsza dieta w RZS

Produktów niezalecanych przy RZS jest tak wiele, że w zasadzie nie wiadomo, co można jeść. Na szczęście pacjent nie jest skazany na głodowanie (choć de facto głodówka pod kontrolą lekarza zmniejsza stan zapalny i łagodzi objawy RZS).

Podstawą diety na reumatyzm powinny być tłuste ryby morskie (a więc łosoś, makrela, śledź i sardynki), które należy spożywać przynajmniej 2 razy w tygodniu. Ryby zawierają mnóstwo kwasów omega-3, wykazujących silne właściwości przeciwzapalne.

Wskazane są również produkty pełnoziarniste (ciemne pieczywo, razowy makaron, kasza, płatki zbożowe), które stanowią dobre źródło błonnika usprawniającego pracę jelit.

Warto sięgać także po warzywa i owoce (oprócz cytrusów i psiankowatych) – są niezbędne organizmowi ze względu na dużą zawartość witamin i substancji zwalczających wolne rodniki (które wywołują stan zapalny i choroby).

Dieta w RZS powinna zawierać także codzienną porcję tłoczonej na zimno oliwy z oliwek, która hamuje procesy zapalne w organizmie i wykazuje działanie przeciwbólowe. Poza oliwą zaleca się stosowanie innych nierafinowanych olejów roślinnych o wysokiej zawartości omega-3, takich jak olej lniany i rzepakowy.